‘Alweer een dubbeltje’, dat zei mijn moeder altijd wanneer ik voor de zoveelste keer viel op het keiharde, zwarte ijs met luchtbellen in de vorm van een dubbeltje. Een kleine oneffenheid in het ijs en daar ging ik. Schaatsen is als koorddansen. Grote vraag is natuurlijk altijd: hoe houd ik als schaatser de balans? Mijn ervaring is dat dit afhankelijk is van meer dan alleen coördinatie, lenigheid, uithoudingsvermogen, kracht en snelheid.
Hoe halen we het in ons hoofd om sneller te schaatsen dan de maximumsnelheid van een auto binnen de bebouwde kom? Om zo’n snelheid te genereren op twee van die smalle ijzers van 1,1 mm dikte. Gekkenwerk, natuurlijk. Maar juist bij die smalle ijzers begint het. Bij de afstelling en de scherpte (behandel ik een volgende keer) daarvan. De meeste (recreatieve) schaatsers staan niet recht op hun schaatsen. Oorzaak kan zijn dat de ijzers te veel naar buiten staan ten opzichte van het midden van de voet. Schaatsers zijn dan geneigd om naar binnen te vallen. Wees in zo’n geval niet te bang om te gaan sleutelen. Goed afgestelde schaatsen zijn namelijk een must. Gelukkig kunnen tegenwoordig de meest onderstellen verplaatst worden. Het doel bij dit sleutelen moet altijd zijn dat je ontspannen op een schaats kunt glijden. Dat je geen compensatie van andere lichaamsdelen nodig hebt om je balans te houden.
Naast de balans links-rechts is er natuurlijk ook de balans voor-achter. Als schaatser zou je jezelf eigenlijk goed moeten afvragen wat de trainer bedoelt wanneer hij (of zij) je enthousiast toeroept: ‘Achterop zitten!’ Andersom moet je je als trainer afvragen: ‘Wat wil ik met deze opmerking bij de schaatser bewerkstelligen?’
Wanneer zou de schaatser achterop moeten zitten? Dat hangt eigenlijk van veel factoren af. Heeft de sporter vaste schaatsen of klapschaatsen? Glij- of afzetfase? Bocht of rechte stuk? Kunst- of natuurijs? Iets met hoeken…? Complexe materie.
Een stapje terug, wat voelt die schaatser nu tijdens het schaatsen? Te veel ‘voorop zitten’ kan leiden tot afzetten met je punt in het ijs wanneer je op vaste schaatsen rijdt. Dan raakt je balans verstoord en is de afzet niet efficiënt. De Noorse stayer Geir Karlstad compenseerde echter veel met kracht en liet na een puntafzet het ijs op de vijfde rij van de tribune landen. Dus soms gaan goede wetenschappelijke onderbouwde theorieën ook weer niet op. Vroeger was het regel om met de hele schaats af te zetten, tegenwoordig ligt dat met de klapschaats iets gecompliceerder. Even kort door de bocht: echt achterop zitten (zoals vroeger) waarbij je druk voelt in je hakken in de schoenplaat, doe je op kwalsterijs, dooiend fondantijs op de Weissensee tijdens de Alternatieve Elfstedentocht en bij andere ijsvlakverstorende elementen op het ijs. Op glad Thialf-ijs zou je veel meer de druk moeten voelen in het midden van je voet/schoen in de glijfase, verplaatsend naar nog verder naar voren tijdens de afzet.
Heb je geen balans, dan val je. Soms heel diep. Belangrijk is dat een training die je verricht in overeenstemming is met jouw belastbaarheid, zowel mentaal als fysiek. Dat geldt niet alleen voor die ene trainingssessie op het ijs, maar voor alle trainingen van het schema gedurende maanden of jaren. Heb je weleens gebaald dat jouw belangrijkste wedstrijd werd gedwarsboomd door een belangrijke toets of tentamenweek? Of dat je relatie net uit ging terwijl je juist hard wilde schaatsen? Of dat jouw werkgever jou tot vervelends toe in je nek hijgde dat er een deadline gehaald moest worden? Raadzaam is het om in zulke gevallen om de training aan te passen en geen onnodige energie te verspillen. Zonde. Het is zoals het is. Nee, zoek dan ontspanning, herstel het evenwicht en daarna kun je weer gaan met die banaan. Wellicht heb je een week later wel een meevaller en kun je een extra uurtje trainen en genieten van die o zo mooie schaatsbeweging. Vergeet nooit: hou de balans!
Piet Hijlkema
Foto: Timsimaging
Wil je ook trainingsadvies of begeleiding van Piet. Ga snel naar zijn website voor meer informatie.