Onder heroïsche omstandigheden met temperaturen ruim in de dubbele cijfers onder het vriespunt heeft Manon Kamminga de eerste wedstrijd van de KPN Grand Prix in Luleå op haar naam geschreven. Voor het vierde opeenvolgende jaar doet het marathonpeloton het Noord-Zweedse Luleå aan. Na de wedstrijden op de Weissensee in januari geldt het Zweedse schaatsavontuur in Luleå als finale en afsluiting van de KPN Grand Prix reeks op natuurijs. De oud schaatstoppers Bram Smallenbroek en Renz Rotteveel namen in 2017 het initiatief voor de organisatie van het schaatsevenement in Luleå, de enige schaatsmarathon en toertocht op zee-ijs. “Wij willen iedereen laten zien hoe mooi schaatsen op natuurijs in Zweeds Lapland kan zijn.”
Prachtig winters decor
In een prachtig winters decor van zon, sneeuw en een ijsvlakte die rijkt tot de horizon klinkt om klokslag negen uur het startschot van de eerste wedstrijd: Grand Prix 4, de wedstrijd voor dames over 80km. “Het was vannacht bijna twintig graden onder nul”, zegt Laura van Ramshorst, de winnares van de Alternatieve Elfstedentocht op de Weissensee, vlak voor de start. Schaatsen in Lapland is prachtig, maar ook verraderlijk door de kou en sterk wisselende ijscondities, weten de marathonschaatsers door hun ervaringen in de afgelopen jaren, maar al te goed.
Rond Luleå is een fraai schaatsparcours uitgezet van ruim elf kilometer met een schitterende vergezichten op de stad en de schepen die aan de rand van het zee-ijs liggen aangemeerd. Daar hebben de marathonschaatssters geen oog voor, hun focus gaat uit naar de wedstrijd en het ijs. Het schaatsen op natuurijs vraagt opperste concentratie.
Bloed
Met bloed aan zijn duim komt de vader van marathonschaatsster Nynke Pellikaan het verzorgingstentje van PTH uitlopen, hij heeft zich flink bezeer nadat hij provisorisch het een braamsteentje de schaats van zijn dochter Nynke weer scherp wilde krijgen. Nynke is door een botte schaats op flinke achterstand gekomen, maar dat is nu verholpen. “Ze moet doorrijden”, zegt Vader Pellikaan, “We zijn niet helemaal hiertoe gekomen voor drie rondjes schaatsen (33 km).
Het peloton dendert voort, dik ingepakt, met bivakmuts en skibril zijn de meeste marathonschaatssters nauwelijks herkenbaar, Nynke is ondertussen weer in de koers, tegen beter weten in. Ze weet dat terugkeren in de wedstrijd er vandaag niet meer inzit, maar zaterdag en zondag zijn er nieuwe kansen.
Ploegleidster Alida Pasveer (Cenned) tuurt een verrekijker het parcours af. “Hé Laura, is weg samen met Anne Leltz”, roept ze enthousiast. Het peloton gunt hen geen ruimte en maakt even later de voorsprong ongedaan, de wind is weggevallen en het zonnetje is erbij gekomen, de rondetijden worden steeds sneller. Klasina Seinstra, de oud-marathontopper, weet hoe belangrijk het is om juist in de kou goed te blijven eten en drinken, elke ronde zorgt ze ervoor dat iedereen in haar ploeg op tijd zijn bidonnetje krijgt. Met een schuin oog heeft ze gezien dat haar favoriet, Manon Kamminga, ‘helemaal fris’ zit.
Slagveld
De wedstrijd verandert ondertussen in een afvalrace, een slagveld, blijkt in organisatietent. Met een spierwit gezicht, zit Floor Besteman (Port of Amsterdam), trillend voor de kachel. Ze kan zich nauwelijks nog bewegen, laat staan haar schaatsen uitdoen, gelukkig is er iemand van de ploeg die haar opvangt. “Het ijs is hier heel anders dan op de Weissensee, hier heb je veel meer scheuren in het ijs die in de lengte lopen, daar ben ik veel te bang voor”, opeens lig je op je plaat en dan kom je er niet meer bij, zegt Besteman zachtjes, het huilen staat haar nader dan het lachen. Morgen is er een dag zonder wedstrijden, dan ga ik nog maar even flink oefenen hier op dit ijs.”
De wedstrijd bevindt zich ondertussen in de slotfase. Anne Leltz probeert het nog een keer, maar het peloton laat niemand gaan. De laatste kilometer is ingezet. Manon Kamminga: “Ik wist dat ik goed moest letten op de concurrentie, opletten, opletten, zei ik tegen mezelf. Op een gegeven moment weet je dat het een sprintkoers wordt.” Dat had Kamminga goed ingeschat, vakkundig wachtte zij het juiste moment af en sprintte naar de overwinning voor Merel Bosma en Lisanne Buurman. Het aangename winterzonnetje heeft inmiddels plaatsgemaakt voor een gure wind, de mannenwedstrijd die even later start krijgt te maken met hele andere omstandigheden, dat maakt het Zweedse schaatsavontuur ook zo uitdagend.