Column Jessica Merkens – Ode aan breedtesport en Erica Terpstra

Sinds ik een jaar geleden stopte met marathonschaatsen hoor ik bij de breedtesporters. Ik draag nu een rugnummer en sla in het volleybalveld wekelijks een balletje met vijf andere meiden.

Breedtesport, wat een uitvinding! Lekker samen sporten, bewegen, plezier hebben en elkaar ontmoeten in de sporthal en kantine.

Breedtesport is cruciaal voor een gezonde samenleving. Een paar cijfers: jaarlijks gaan er 5800 Nederlanders dood doordat ze te weinig bewegen. Het kost de samenleving ieder jaar 2,7 miljard euro, meer dan rokers. Tien jaar geleden riepen wetenschappers al de ‘pandemie van beweegarmoede’ uit. Een half miljoen kinderen heeft overgewicht in Nederland, één op de zes speelt nooit buiten en één op de vijf kinderen kan geeneens een bal vangen, zo erg is de motoriek achteruitgegaan.

De koning stak dit jaar tijdens zijn Troonrede op Prinsjesdag zijn loftrompet af over de succesvolle olympiërs en paralympiërs. Zoals voor Martin van de Pol, oud-marathonschaatser en paralympisch wielrenner, die een geweldige bronzen medaille won in Parijs. Buiten stond zeilster Marit Bouwmeester, ze droeg een kassabon als sjerp. Samen met schrijver Splinter Chabot rolde zij een twintig meter lange ‘kassabon voor de samenleving’ uit. “Sport moeten voor alle kinderen en jongeren toegankelijk en betaalbaar zijn en blijven. Daarom roep ik het kabinet met klem op: Laat de volgende generatie ook het plezier van sport ervaren. Echt, het is té belangrijk.”

Wat is die kassabon voor de samenleving? Vanaf 2026 verhoogt kabinet-Schoof de BTW in sport van 9 naar 21 procent. Naar de ijsbaan en het zwembad gaan wordt fors duurder. Door de verhoging van de kansspelbelasting – de Nederlandse Loterij is één van de grootste spekkers van de landelijke sportpot – ontstaat er een gapend gat op de begroting. NOC*NSF berekende dat er jaarlijks 40 tot 45 miljoen euro minder geld voor top- en breedtesport beschikbaar is.

Daarnaast maakte het kabinet bekend dat gemeentelijke sportsubsidies op de grote hoop van het gemeentefonds worden geharkt. Doordat het geld niet meer speciaal voor sport bestemd is, kunnen gemeenten het geld aan andere zaken besteden – zeker bij financiële tekorten. Sportambtenaren uiten hun zorgen over dit plan.

Dat de overheid zich überhaupt inzet voor meer bewegen hebben we te danken aan Erica Terpstra. De oud- olympisch zwemster was begin jaren ‘90 staatssecretaris. Ze was ‘één van de zeldzame politici voor wie bewegen een essentieel onderdeel was van de functionerende samenleving’, memoreert een oud-ambtenaar in NRC. Die krant zette vorig jaar de erfenis van Terpstra uiteen.

Op aandringen van Terpstra werd de naam van het ministerie Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Dankzij haar nota ‘Wat Sport Beweegt’ voelde de Rijksoverheid zich er voor het eerst verantwoordelijk voor dat mensen meer bewegen en gezonder worden. Er waren dan al verontrustende signalen van beweegarmoede. Prachtige plannen en initiatieven volgden. Één van de doelen was het samenbrengen van sportbeleid in één centraal sportberaad. Dat was versnipperd over veertien ministeries. Een kabinetswissel zorgde ervoor dat de plannen in de la belandden. Niemand keek er meer naar om.

Twintig jaar later stofte Rutte IV de ideeën af met het plan ‘Nederland Beweegt’. En belangrijk: er moest een sportwet komen die de overheid wettelijk verplichtte om beweegbeleid door te zetten, óók na een kabinetswissel. Drie weken later klapte Rutte IV. De wet kwam er niet.

En dus waait beweegbeleid mee met de winden van weer een nieuw kabinet. De haalbaarheid om minimaal 75 procent van de bevolking in 2040 te laten voldoen aan de beweegnormen – de ambitie van het ministerie VWS – drijft ondertussen steeds verder bij ons vandaan